Ulga dla rodzin 4+ – jakie korzyści czekają na rodziny wielodzietne?

Ulga dla rodzin 4+ – jakie korzyści czekają na rodziny wielodzietne?

W ostatnich latach w polskim systemie podatkowym pojawiło się wiele udogodnień, które mają na celu wspieranie różnych grup społecznych. Jedną z istotnych zmian wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu jest ulga dla rodzin 4+, czyli preferencja podatkowa skierowana do rodzin wychowujących co najmniej czworo dzieci. Dzięki niej rodzice mogą liczyć na całkowite zwolnienie z opodatkowania przychodów nawet do kilkuset tysięcy złotych rocznie.

Na czym dokładnie polega to zwolnienie? Kto może z niego skorzystać i jakie obowiązują ograniczenia? Czy ulga dla rodzin 4+ łączy się z ulgą prorodzinną? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziesz poniżej.

‍

Czym jest ulga dla rodzin 4+ i jakie są jej główne założenia?

Ulga dla rodzin 4+ została wprowadzona w 2022 roku wraz z wejściem w życie Polskiego Ładu, a jej głównym celem jest wsparcie podatników wychowujących przynajmniej czworo dzieci. Preferencja ta polega na zwolnieniu z podatku dochodowego (PIT) określonej puli przychodów – do kwoty 85 528 zł rocznie na każdego uprawnionego rodzica lub opiekuna.

Małżeństwo wychowujące co najmniej czworo dzieci może zatem skorzystać łącznie z 171 056 zł rocznie zwolnionego przychodu, a dodatkowo przysługuje im jeszcze kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł na osobę. Potencjalnie daje to aż 231 056 zł przychodu zwolnionego z opodatkowania (jeżeli kwota wolna od podatku nie została spożytkowana w inny sposób).

Ulga przysługuje w pełnej wysokości niezależnie od tego, w którym momencie roku rodzina uzyskała status „4+”. Nawet jeśli czwarte dziecko pojawiło się w rodzinie pod koniec grudnia – prawo do całorocznego zwolnienia zostaje zachowane.

‍

Kto może skorzystać z ulgi 4+ i jakie warunki należy spełnić?

Prawo do skorzystania z ulgi dla rodzin 4+ przysługuje podatnikom, którzy w roku podatkowym wychowywali co najmniej czworo dzieci. 

Kluczowym kryterium jest tu pojęcie „wychowywania”, które obejmuje zarówno sprawowanie władzy rodzicielskiej, jak i pełnienie funkcji opiekuna prawnego czy rodziny zastępczej.

Ulga dotyczy:

• dzieci małoletnich – bez względu na wysokość uzyskanych przez nie rocznych dochodów,
• dzieci pełnoletnich, które otrzymują rentę socjalną lub zasiłek pielęgnacyjny – również bez limitu dochodowego,
• dzieci uczących się (do ukończenia 25. roku życia), których roczne dochody brutto nie przekroczyły 21 371,52 zł.

Do dochodu tych dzieci nie wlicza się m.in. różnego rodzaju świadczeń. Warto pamiętać, że pełnoletnie dziecko, które przekroczy ustalony limit dochodu (np. z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub pracy na umowie o dzieło), może spowodować utratę prawa do ulgi za dany rok.

Ulga przysługuje każdemu rodzicowi z osobna – nawet jeśli nie są już razem, nie pozostają w związku małżeńskim lub żyją w nieformalnej relacji. Warunkiem jest jednak, aby każdy z nich sprawował aktywną władzę rodzicielską (płacenie alimentów i sporadyczne spotkania nie wystarczą).

W przypadku dzieci przysposobionych, opiekun musi pełnić funkcję opiekuna prawnego lub rodziny zastępczej nad co najmniej czworgiem dzieci oraz mieszkać z nimi w jednym gospodarstwie domowym. Oznacza to, że wspólne wychowywanie dzieci partnera lub małżonka bez formalnego przysposobienia nie uprawnia do skorzystania z ulgi, nawet jak wszystkie dzieci z Wami mieszkają (w sekcji FAQ znajdziesz analizę konkretnych przypadków).

Jakie źródła przychodów obejmuje ulga dla rodzin wielodzietnych?

Ulga dla rodzin wielodzietnych zwalnia z opodatkowania niektóre przychody do limitu 85 528 zł rocznie na osobę. Dotyczy to:

• pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza),
• umów zlecenia zawieranych z przedsiębiorcami, właścicielami nieruchomości czy zarządcami,
• działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatku liniowego, stawki 5% (ulga IP Box) lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych – z wyjątkiem przychodów z kontraktów menedżerskich i umów o zarządzanie,
• zasiłku macierzyńskiego.

Ulga dla rodzin 4+ nie obejmuje przychodów z niektórych źródeł, w tym w szczególności: świadczeń z ubezpieczenia społecznego (np. zasiłków chorobowych), z wyłączeniem zasiłku macierzyńskiego; wynagrodzeń z tytułu umów o dzieło oraz przychodów z praw autorskich, o ile nie zostały uzyskane w ramach umowy o pracę. 

Zwolnienie nie dotyczy także przychodów opodatkowanych zryczałtowanym podatkiem dochodowym, przychodów już zwolnionych z podatku na podstawie innych przepisów (np. diety z tytułu podróży służbowej, świadczenia 800+, zapomogi z ZFŚS), ani przychodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia Ministra Finansów.

Należy także zaznaczyć, że ulga nie dotyczy przychodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ani przychodów już zwolnionych z podatku dochodowego na podstawie innych przepisów.

‍

Ulga 4+ a ulga prorodzinna – czy można łączyć te korzyści podatkowe?

Tak, ulga dla rodzin 4+ nie wyklucza możliwości skorzystania z klasycznej ulgi na dzieci, znanej również jako ulga prorodzinna. Oba rozwiązania działają niezależnie od siebie i mogą być stosowane równolegle, co zwiększa potencjalne oszczędności podatkowe.

Ulga prorodzinna polega na odliczeniu od podatku określonej kwoty zależnej od liczby dzieci. W przypadku czwartego i każdego kolejnego dziecka kwota odliczenia wynosi 2700 zł rocznie. Co więcej, w sytuacji, gdy podatnik nie posiada wystarczającego podatku, aby w pełni wykorzystać ulgę, ma prawo do zwrotu jej niewykorzystanej części.

‍

Jak skorzystać z ulgi dla rodzin 4+ w praktyce – krok po kroku?​

Aby skorzystać z ulgi dla rodzin 4+:

1. W trakcie roku – możesz złożyć pracodawcy lub zleceniodawcy pisemne oświadczenie o spełnieniu warunków do stosowania ulgi. Nie ma urzędowego wzoru, ale w treści należy zawrzeć m.in. liczbę dzieci oraz klauzulę:
   „Jestem świadomy/a odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”
2. W zeznaniu rocznym – ulgę wykazuje się w formularzach PIT-36 lub PIT-37, a także w załączniku PIT-DZ, gdzie wpisuje się dane dzieci (numery PESEL lub imiona i daty urodzenia).

Nie musisz składać PIT-DZ, jeśli już wcześniej złożyłeś PIT/O i wykazałeś tam te same dzieci w związku z ulgą na dzieci.

Warto również pamiętać, że ulga ta nie eliminuje obowiązku opłacania składek ZUS i zdrowotnych, co może mieć wpływ np. na zwrot ulgi prorodzinnej.

‍

Ulga dla rodzin 4+ – najczęstsze pytania i wątpliwości

Czy ulga przysługuje, jeśli czwarte dziecko urodziło się pod koniec roku?

Tak, przepisy jasno wskazują, że wystarczy spełniać warunek wychowywania co najmniej czworga dzieci w jakimkolwiek momencie roku podatkowego. Nawet jeśli czwarte dziecko urodziło się 31 grudnia, każdy rodzic lub opiekun ma prawo do pełnej kwoty zwolnienia z podatku w wysokości 85 528 zł za cały rok.

Czy dziecko uczące się i pracujące może pozbawić prawa do ulgi?

Może – w przypadku pełnoletniego dziecka uczącego się do 25. roku życia obowiązuje limit 21 371,52 zł rocznych dochodów brutto. Jeśli zostanie on przekroczony, rodzic lub opiekun traci prawo do ulgi 4+ w odniesieniu do tego dziecka. Niektóre świadczenia, jak renta socjalna czy ulga dla młodych, również są uwzględniane przy liczeniu limitu.

Czy trzeba składać jakieś oświadczenie, aby skorzystać z ulgi już w trakcie roku?

Tak, jeżeli chcesz, aby pracodawca lub zleceniodawca stosował ulgę 4+ przy wyliczaniu zaliczek na podatek, musisz złożyć pisemne oświadczenie, że spełniasz warunki do skorzystania z ulgi. Nie ma urzędowego wzoru – można je przygotować samodzielnie, zawierając dane o liczbie dzieci i klauzulę o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Czy ulga 4+ wpływa na możliwość korzystania z ulgi prorodzinnej?

Nie – korzystanie z ulgi 4+ nie wyklucza ulgi prorodzinnej, zwrotu niewykorzystanej jej części ani stosowania kwoty wolnej od podatku. Przychody zwolnione z opodatkowania w ramach ulgi nadal podlegają składkom ZUS i zdrowotnym, co może zwiększyć kwotę zwrotu z tytułu innych preferencji podatkowych.

Czy ulga 4+ dotyczy także dzieci z poprzedniego związku?

Tak, jeśli rodzic faktycznie wychowuje dziecko z poprzedniego związku – np. mieszka z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub sprawuje nad nim opiekę prawną i aktywnie uczestniczy w jego wychowaniu. W tym przypadku takie dziecko wlicza się do liczby dzieci branych pod uwagę przy uldze. Kluczowe jest realne sprawowanie opieki, a nie formalne więzy rodzinne. Rodzic pozbawiony sądownie władzy rodzicielskiej nie może skorzystać z ulgi w odniesieniu do tego dziecka.

Czy mogę skorzystać z ulgi 4+, jeśli jestem rodzicem czworga dzieci, ale nie mieszkają one ze mną na stałe?

Tak, ulga 4+ przysługuje rodzicowi, który wykonuje władzę rodzicielską nad co najmniej czworgiem dzieci. Fizyczne zamieszkiwanie z dziećmi nie jest konieczne, pod warunkiem aktywnego uczestnictwa w ich wychowaniu oraz troski o ich rozwój (płacenie alimentów i sporadyczne kontakty z dzieckiem to zbyt mało). Natomiast rodzic pozbawiony sądownie władzy rodzicielskiej nie może skorzystać z ulgi w odniesieniu do danego dziecka.

Jak wyjaśnia Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji podatkowej z 11 marca 2024 roku: “Dla nabycia prawa do ulgi na dziecko konieczne jest zarówno posiadanie przez rodzica władzy rodzicielskiej nad małoletnim dzieckiem, jak i jej faktyczne wykonywanie”. ​

Czy możemy skorzystać z ulgi 4+, jeśli każde z nas jest rodzicem dwojga dzieci z poprzednich związków? Nie jesteśmy małżeństwem ani nie przysposobiliśmy dzieci partnera.

Nie, w opisanej sytuacji żadne z Was nie spełnia warunku wychowywania co najmniej czworga dzieci. Ulga 4+ przysługuje indywidualnie podatnikowi, który wychowuje co najmniej czworo dzieci (aktywnie sprawuje nad nimi władzę rodzicielską), pełni funkcję opiekuna prawnego (i mieszka z dzieckiem w jednym gospodarstwie domowym) lub sprawuje funkcję rodziny zastępczej. Wspólne wychowywanie czworga dzieci, z których każde z Was jest rodzicem/opiekunem dwojga, nie uprawnia do skorzystania z ulgi.

Mam 3 dzieci z obecnym partnerem i jedno z poprzedniego związku. Czy mogę liczyć na ulgę 4+?

Tak, możesz skorzystać z ulgi 4+ - pod warunkiem, że aktywnie wykonujesz władzę rodzicielską nad każdym z nich. Samo posiadanie formalnej władzy rodzicielskiej, bez jej faktycznego wykonywania, nie uprawnia do skorzystania z ulgi. ​

Należy jednak pamiętać, że Twój obecny partner, jako rodzic trojga wspólnych dzieci, nie spełnia warunku posiadania co najmniej czworga dzieci i w związku z tym nie może samodzielnie skorzystać z ulgi 4+. Aby mógł z niej skorzystać, musiałby sprawować władzę rodzicielską nad czworgiem dzieci, na przykład poprzez formalne przysposobienie Twojego dziecka z poprzedniego związku. W takim przypadku nieopodatkowany jest jedynie Twój dochód.

‍

Podsumowanie

Ulga dla rodzin 4+ to atrakcyjne rozwiązanie podatkowe, które realnie wspiera rodziny wielodzietne. Możliwość zwolnienia z podatku nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych rocznie na osobę, a także łączenie tej ulgi z innymi preferencjami (np. ulgą prorodzinną) to duża korzyść dla domowego budżetu.

Jeśli masz pytania dotyczące tego, jak prawidłowo rozliczyć ulgę dla rodzin 4+, skontaktuj się z naszym biurem VATAX – chętnie pomożemy Ci przejść przez cały proces!

PODSTAWA PRAWNA

Art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawy PIT).